مغلطه تئوری توطئه (Conspiracy Theory) ، مغلطه به زبان آدمیزاد (90)
به گزارش وبلاگ دبیر فیزیک، تعریف: مغلطه تئوری توطئه موقعی پیش می آید که شخصی ادعا کند که نمی تواند ادعا/استدلالش را ثابت کند، چون گروهی متشکل از دو نفر یا بیشتر مدرک موردنیاز برای اثبات ادعا/استدلالش را نابود یا پنهان نموده اند. وقتی کسی درستی یا دقت ادعای گوینده را به چالش بکشد، گوینده در جواب می گوید که آن شخص نیز در کوشش است تا حقیقت را لاپوشانی کند و حرف او را مدرک محکم تری برای درستی ادعا/استدلال اولیه خودش در نظر می گیرد.
معادل انگلیسی: Conspiracy Theory
معادل های جایگزین: فرضیه الغا، نهان سازی، پنهان کاری دولت
الگوی منطقی:
حقیقت A است .
دلیل این که نمی گردد حقیقت را ثابت کرد B است.
بنابراین A حقیقت است.
مثال 1:
دولت روسیه کشتی نوح را مدت ها پیش پیدا کرد، ولی به خاطر نفرت از مذهب درباره این موضوع چیزی به مردم نگفت.
مثال 2:
سرتاسر جهان، زمین شناسان و دانشمندان مدارک قوی ای کشف نموده اند که 6000 ساله بودن زمین را ثابت می نماید، ولی چون می ترسند اعتبارشان زیر سوال رود، این مدارک را رو نمی نمایند.
شرح: تئوری توطئه یا توهم توطئه از لحاظ روان شناسی مبحث پیچیده ای است و سوگیری های شناختی و مغلطه های بسیاری که در این سری مقالات معرفی شدند در شکل گیری چنین طرز فکری دخیل اند. عموماً مردم این نکته را در نظر نمی گیرند که اجرای توطئه ای در مقیاس جهانی چقدر غیرمحتمل است و لاپوشانی چنین توطئه ای چقدر کار دشواری است. در مثال بالا، کسانی که تفسیر تحت اللفظی از کتاب مقدس دارند، دچار ناهماهنگی شناختی (Cognitive Dissonance) می شوند. ناهماهنگی شناختی به تقلای ذهنی ای اشاره دارد که در صورت تناقض باورهای شخصی با حقایقی بیرونی پیش می آید. این تناقض های ذهنی باعث می شوند مردم به تئوری توطئه هایی چون موارد اشاره شده روی بیاورند و به جای تطبیق دادن باورهایشان با حقایق جهان، حقایق را تغییر دهند تا مهر تاییدی بر باورهایشان باشد.
استثنا: توطئه و لاپوشانی اتفاقاتی غیرممکن نیستند. البته ضروری است برای اثبات وجودشان مدرک ارائه کرد، ولی باید به یاد داشته باشیم امکان وقوع یک اتفاق با محتمل بودن وقوع آن دو مقوله جدا هستند.
منابع:
Barkun, M. (2006). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. University of California Press.
ترجمه ای از:
Logically Fallacious
ترجمه ای از:
Logically Fallacious
منبع: دیجیکالا مگ